پوست دهیدراته پوستی است که هم خشک و هم چرب است. توضیح زیر این تناقض را روشن می‌کند.
به منظور جبران کمبود آب و رطوبت در پوست، پوست چربی بیشتری ترشح می‌کند تا با حفظ آب موجود و جلوگیری از تبخیر آن خود را مرطوب نگاه دارد.
این موضوع وجه تمایز پوست خشک و پوست دهیدراته نیز محسوب می‌شود. تفاوت پوست کم‌آب با پوست خشک در این است در نوع پوست خشک کمبود رطوبت و چربی دیده می‌شود اما در پوست دهیدراته فقط کمبود آب و رطوبت.
- پوست دهیدراته : کمبود آب و ترشح مقدار زیادی چربی
- پوست خشک : کمبود آب و ترشح ناکافی چربی.
ترشح بیش ار اندازه چربی از جمله مواردی که تحمل پوست دهیدراته را آزاردهنده‌تر از پوست خشک می‌کند. پوست خشک به دلیل کمبود ترشح چربی مستعد آکنه نیست اما پوست چرب دهیدراته مستعد آکنه نیز هست.
پوست دهیدارته یک وضعیت یا مشکل پوستی است نه نوع پوست. به همین دلیل هنگامی که افراد با پوست چرب دهیدراته کمبود آب پوست را برطرف می‌کنند ترشح چربی پوست کم‌تر شده و به حالت نرمال نزدیک می‌شود.
پوست دهیدراته و لایه چربی آسیب دیده همانند یک مرز ضعیف و متخلخل اجازه می‌دهد رطوبتی که نباید از پوست خارج شود به راحتی از این مرز عبور کرده و شما در پایان روز پوستی کم‌آب و ضعیف داشته باشید.
علایم پوست دهیدراته یا کم آب
اگر پوست شما چرب و دهیدراته است احتمالا پس از تمیز کردن پوست احساس خوبی دارید اما در کم‌تر از چند ساعت پوست به شدت چرب می‌شود و با وجود چرب بودن پوست احساس خشکی و کشیدگی در پوست دارید. پوست در ظاهر مانند کاغذ نازک به نظر می‌رسد و زمانی که پوست را می‌کشید یا فشار می‌دهید خطوط ریزی را مشاهده می‌کنید. در برخی موارد پوسته پوسته شدن به خصوص در اطراف بینی، لب و چانه نیز دیده می‌شود.
پس علایم اصلی پوست چرب کم‌آب شامل ترشح بیش از اندازه چربی و احساس خشکی و کشیدگی در پوست با وجود چربی و در برخی موارد پوسته پوسته شدن برخی قسمت‌های صورت است.
در این‌جا بد نیست ویژگی‌های پوست سالم را نیز مرور کنیم: از نظر بالینی پوست سالم پوستی از درون مرطوب بوده و از نظر ظاهری پایدار و انعطاف‌پذیر با کم‌ترین آسیب در لایه شاخی شناخته می‌شود و اثری از خشکی و کشیدگی و نازکی و خطوط ریز در هنگام لمس یا پوسته پوسته شدن مشاهده نمی‌شود.
اهمیت لایه شاخی یا چرا پوست دهیدراته می‌شود؟
برای روشن شدن نقش لایه شاخی در دهیدراته شدن پوست لازم است با تعریف و عملکرد این لایه آشنا شویم.
همان طور که می‌دانیم پوست از لایه‌های مختلفی تشکیل شده است. سطحی‌ترین لایه پوست انسان اپیدرم است که خود از لایه‌های مختلفی تشکیل شده است. عمقی‌ترین لایه اپیدرم لایه بازال است که محل تولید سلول‌های پوستی است و بالاترین(سطحی‌ترین) لایه اپیدرم لایه شاخی است که از سلول‌های مرده و مقاوم به آب تشکیل شده که توسط مایع بین سلولی(عمدتا ترکیبات پیچیده‌ای از نوع چرب) به هم متصل شده‌اند.
این ترکیبات چرب نقش مهمی در جلوگیری از هدر رفتن آب از راه پوست را بر عهده دارند. ساختار لایه شاخی را به دیوار آجری تشبیه می‌کنند که سلول‌های لایه شاخی یا کورنئوسیت‌ها(corneocyte) آجرها و مایعات چرب بین سلولی ملات سیمانی این دیوار را تشکیل می‌دهد. لایه شاخی مرتبا در حال شکل‌گیری و پوسته‌ریزی است و به طور میانگین زمان لازم برای تجدید لایه و تشکیل طبقه جدید (گردش سلولی یا turnover) حدود دو هفته است.
زمانی که پوست رطوبت خود را از دست داده و کم‌آب می‌شود عملکرد آنزیمی که موجب ریزش سلول‌های مرده پوست می‌شود با نام آنزیم hydrolytic مختل شده و سلول‌های مرده لایه شاخی به جای ریزش و جدا شدن از سطح پوست تمایل دارند به هم بچسبند. این چسبندگی سلول‌های مرده در سطح پوست موجب کدر شدن رنگ پوست، پوسته پوسته شدن، زبر شدن پوست و بسته شدن منافذ و نهایتا آکنه می‌شود.
تا مدت‌ها دانشمندان تصور می‌کردند عملکرد لایه شاخی پوست نقشی در سلامت پوست ندارد اما در طول شش دهه گذشته تحقیقات گسترده دانشمندان نشان داده لایه شاخی پوست دارای خواص بیولوژیکی است که به طور مستقیم در حفظ سلامت پوست نقش دارد و این نقش فراتر از حفظ رطوبت اپیدرم و جلوگیری از خروج آن است. خاصیت آنتی‌اکسیدانی ذاتی این لایه که از آسیب رادیکال‌های آزاد جلوگیری می‌کند، پیشگیری از عفونت‌های پوستی از طریق پپتیدها، فراهم کردن پاسخ ایمنی مناسب در برابر میکروب‌ها، آلرژن‌ها و دیگر آنتی‌ژن‌‌ها و محافظت از پوست در برابر اشعه فرابنفش از جمله کارکردهای لایه شاخی پوست است. علاوه بر این ثابت شده اختلال در کارکرد لایه شاخی با برخی از بیماری‌ها مانند درماتیت آتوپیک، رزاسه و پسوریازیس مرتبط است که در نتیجه بهبود عملکرد لایه شاخی می‌توان این بیماری‌ها را درمان کرد .
پس یکی از مهمترین عوامل در کم‌آبی و عدم توانایی پوست در حفظ رطوبت خود اختلال در عملکرد لایه شاخی است که در ادامه درباره علل ایجاد این اختلال بیشتر می‌خوانید.
چه عواملی موجب دهیدراته شدن پوست می‌شود؟
دهیدراته شدن پوست یا کم آبی پوست می‌تواند به وسیله عواملی داخلی و خارجی ایجاد شود. از آن جا که در بسیاری از موارد این مشکل پوستی در اثر عوامل خارجی و مراقبت نادرست از پوست ایجاد می‌شود در این مقاله ما تنها به علل خارجی دهیدراته شدن پوست می‌پردازیم.
برای پیشگیری و درمان پوست دهیدراته از چه موادی دوری کنیم؟
۱- شوینده‌های قوی
در هر برنامه مراقبتی از پوست یکی از مهمترین(خشن‌ترین) ترکیباتی که پوست را از حالت تعادل خارج می‌کند شوینده‌ها هستند.
حتی ملایم‌ترین شوینده‌ها حاوی سورفکتانت‌ها هستند که می‌تواند به سادگی چربی لایه محافظ پوست را از بین برده یا موجب اختلال در عملکرد آنزیم‌های کلیدی موجود در لایه شاخی شود.
سورفکتانت موجود در شوینده‌ها با اتصال به پروتئین‌های لایه شاخی موجب تورم کراتین موجود در سلول‌های لایه شاخی یا کورنئوسیت‌ها(corneocyte) می‌شود که منجر به آسیب به ساختار لایه شاخی و دناتوره شدن آنزیم‌های کلیدی آن می‌شود. با وجود آن که ساخت شوینده‌ای بدون اثر منفی روی پوست امکان‌پذیر نیست اما تلاش‌های موفقیت‌آمیزی صورت گرفته تا این آسیب را به حداقل برساند.
پس برای شست و شوی پوست دهیدارته :
۱- از شوینده بسیار ملایم با ph متعادل استفاده کنید.
یکی از دلایل رایج آسیب به لایه اپیدرم پوست شست و شوی بیش از حد با شوینده‌های بسیار قوی یا با فرمولاسیون نامناسب و ph قلیایی به خصوص صابون‌ها است. استفاده از یک شوینده با فرمولاسیون نامناسب بسته ترکیبات موجود در آن می‌تواند با آسیب به لایه شاخی موجب اختلال در عملکرد آن شود.
به طور کلی شوینده‌هایی که قدرت پاک کنندگی بیشتری در از بین بردن چربی و آلودگی سطح پوست دارند، احتمالا قدرت بیشتری نیز در حل کردن چربی لایه محافظ و فاکتورهای مرطوب کننده طبیعی پوست(NMF) دارند و طبیعتا آسیب بیشتری به لایه شاخی وارد می‌کنند.
به عبارت دیگر هر بیشتر پوست خود را بشویید یا از شوینده‌ی قوی‌تری استفاده کنید شرایط پوست‌تان بد و بدتر خواهد شد. هم‌چنین اگر پس از شست و شو در پوست احساس خشکی، کشیدگی یا تمیزی بیش از حد می‌کنید احتمالا از شوینده مناسبی استفاده نمی‌کنید.
به هیچ عنوان از صابون یا هر شوینده‌ای با PH قلیایی استفاده نکنید. چرا که حفظ PH طبیعی پوست که حدود ۴.۷ است در سلامت لایه محافظ و بازگرداندن چربی آن موثر است. اسیدیته بودن Ph طبیعی پوست نشانه عملکرد طبیعی لایه شاخی پوست است. حفظ اسیدیته طبیعی پوست میزان ترشح چربی پوست و ترکیب سبوم پوست را متعادل کرده و اجازه می‌دهد سلول‌های مرده سطح پوست در صورت لزوم از پوست جدا شوند و به رشد باکتری‌ها و مخمرهای طبیعی پوست(فلور میکروبی) کمک می‌کند.
پس اولین و مهمترین گام در حفظ و بازیابی سلامت لایه محافظ پوست استفاده از یک شوینده ملایم با ph نزدیک به ph طبیعی پوست است.
۲- سعی کنید روزانه فقط یک بار صورت خود را بشویید یا صبح یا شب. اگر مایلید حتما دو بار صورت را بشویید در یکی از دفعات از شوینده استفاده نکنید تنها با آب صورت را بشویید.
۳- اگر سد دفاعی پوست شما بسیار آسیب دیده و نمی‌توانید هیچ شوینده‌ای را تحمل کنید می‌توانید از میسلار واتر استفاده کنید. میسلار واتر سن سبیو H2O بایودرما می‌تواند گزینه مناسبی باشد. این محصول در دهه ۹۰ میلادی برای بانوان فرانسوی طراحی شده بود که پوست آن‌ها چنان حساس شده بود که حتی نمی‌توانست آب را به دلیل سختی(رسوبات معدنی و املاح) آن تحمل کند.
۴- اگر می‌خواهید باز هم از شوینده ملایم‌تری استفاده کنید می‌توانید از جودوسر برای شست و شوی صورت استفاده کنید. جودوسر به دلیل دارا بودن ساپونین(نوعی ترکیب فیتوشیمیایی) دارای خاصیت پاک‌کنندگی ملایمی است و به دلیل خاصیت آنتی‌اکسیدانی و ضدالتهابی در کاهش خارش، خشکی و قرمزی پوست در شرایط پوستی مختلف مانند اگزما و راش پوستی مورد استفاده قرار می‌گیرد. برای این منظور ۲ قاشق غذاخوری پودر جوی دو سر را با مقدار کافی آب مخلوط کرده و مانند یک پاک کننده معمولی از آن استفاده کنید.
۵- صورت‌تان را فقط با آب تمیز کنید. این مورد به خصوص برای کسانی که در مناطقی زندگی می‌کنند که سختی آب وجود ندارد می‌تواند مناسب باشد. اگرچه این ایده ناخوشایند به نظر می‌رسد اما بسیاری افراد نتایج شگفت انگیزی از آن گرفته‌اند.
۶- از روغن‌ها برای تمیز کردن پوست استفاده کنید.با استفاده از روغن‌ها و روش تمیز کردن دو مرحله‌ای پوست را تمیز کنید. به این ترتیب که ابتدا با استفاده از یک روغن صورت را پاک کرده و سپس با آب آبکشی کنید و در پایان با استفاده از یک شوینده ملایم پوست را بشویید. این روش خشکی و التهاب کم‌تری نسبت به شست و شو با شوینده به تنهایی ایجاد می‌کند.
درباره نوع روغن پاک‌کننده مناسب پوست چرب چنان که در مقاله جوش زیرپوستی خواندید روغن اسکوالن (Squalane)، ام سی تی اویل (MCT Oil یا caprylic/capric triglycerides) یا روغن نارگیل بدون لوریک اسید و روغن‌های معدنی سه نوع روغنی است که می‌توانید با اطمینان از این که موجب تشدید آکنه قارچی نمی‌شود از آن استفاده کنید. البته روغن‌های معدنی با وجود آن که باعث رشد قارچ‌ها نمی‌شود اما جزء ترکیبات کومدوژنیک بوده و می‌تواند در پوست‌های چرب موجب بسته شدن منافذ شود.
اگر استفاده از لایه‌بردارهای شیمیایی را متوقف نکنید، نمی‌توانید پوست دهیدراته خود را درمان کنید.
برخی محصولات درمانی موضعی که به صورت بدون نسخه به فروش می‌رسد و شامل ترکیباتی مانند آلفاهیدروکسی‌اسیدها، بتاهیدروکسی‌اسیدها،مشتقات ویتامین آ(رتینول)، اسکرابهای حاوی ریزدانه و ترکیبات قابض هستند، می‌تواند موجب خشکی و ایجاد التهاب در لایه شاخی پوست شود. هم‌چنین داروهای موضعی خاصی که توسط پزشک برای درمان برخی اختلالات و بیماری‌های پوستی نسخه می‌شود نیز بسته به خصوصیات دارویی و ترکیبات فعال می‌تواند موجب آسیب به لایه شاخی پوست و اختلال در عملکرد اپیدرم شود.
بله همه داروهای معمول درمان آکنه که احتمالا تصور می‌کنید بدون آن‌ها پوست‌تان بدتر خواهد شد از مواردی است که حداقل به مدت یک ماه یا تا زمانی که پوست‌تان بهبود نیافته می‌بایست از آن پرهیز کنید. این ترکیبات شامل موارد زیر است:
- AHA ها (اسید گلیکولیک ، اسید لاکتیک ، اسید مندلیک ، اسید مالیک ، اسید سیتریک و غیره)
- بنزوئیل پراکسید(Benzoyl Peroxide)
- اسید اسکوربیک (ویتامین C)
- آزلائیک اسید
- بتاهیدروکسی اسیدها (salicylic acid, betaine salicylate)
- ماسک های خاک رس (bentonite و kaolin)
- اسیدهای دیگر / لایه بردارها = TCA, jessner, phenol
- رتینوئیدها (ترتینوئین ، آداپالن ، تازاروتن و غیره)
- رتینول
۳- لایه‌بردارهای فیزیکی
احتمالا از بسیاری افراد شنیده‌اید در صورت آسیب لایه محافظ پوست باید از لایه‌بردارهای فیزیکی نیز پرهیز کنید این توصیه تا حد زیادی درست است، اما لایه‌برداری بسیار ملایم می‌تواند برای از بین بردن سلول‌های مرده سطح پوست که منافذ را مسدود کرده و ایجاد آکنه می‌کند سودمند باشد. در ابتدای مقاله گفتیم آسیب لایه شاخی موجب اختلال در فرایند پوسته‌ریزی طبیعی پوست و ایجاد آکنه می‌شود.
هم‌چنان استفاده از ترکیبات ملایم را فراموش نکنید و هفته‌ای یک یا نهایتا دو بار از لایه‌بردارهای فیزیکی( مانند اسفنج‌های مخصوص لایه‌برداری یا اسکرابهای بسیار ملایم استفاده کنید).
۴- الکل
الکلی که باید از آن دوری کنید الکل‌های فرار یا خشک کننده مانند اتانول و ایزوپروپیل الکل هستند. این نوع الکل‌های چربی لایه محافظ پوست که شامل سرامید، کلسترول و اسیدهای چرب را در خود حل کرده و به سد دفاعی پوست آسیب می‌زنند.
۵- اسانس ها
عطرها می‌تواند موجب حساس و تحریک‌پذیر شدن پوست شود. این مورد شامل عطرهای مصنوعی(شیمیایی) و اسانس‌های روغنی گیاهان معطر مانند روغن نعناع، روغن درخت چای، روغن اسطخدوس و روغن اکالیپتوس می‌شود.
۶- محیط خشک و فاقد رطوبت
هوای خشک و بدون رطوبت و وزش باد از جمله عواملی است که می‌تواند کم‌آبی پوست را تشدید کند.
اگرچه کنترلی روی شرایط اقلیمی محیط زندگی‌مان نداریم اما می‌توان در منزل از دستگا‌ه‌های بخور و رطوبت‌ساز استفاده کرد.
۷- سایر موارد
هر ترکیب دیگری که موجب حساس شدن پوست می‌شود مانند منتول، لیمو، جوش‌شیرین، خمیردندان و…
هم‌چنین به یاد داشته باشید برخی ترکیبات که به عنوان افزایش دهنده نفوذ در بسیاری از محصولات به کار می‌روند می‌تواند تا حدی پوست را تحریک کند این ترکیبات شامل propylene glycol ، butylene glycol ، propanediol و … است.
- ۰ ۰
- ۰ نظر